Przewodnik dobrych praktyk w ramach mediacji dotyczącej spraw prowadzonych w trybie Konwencji Haskiej

Zajmując się problematyką Konwencji Haskiej o cywilnych aspektach uprowadzenia dziecka za granicę oraz roli mediacji w tych sprawach, nie sposób nie wspomnieć o dokumencie o specjalnym znaczeniu – a mianowicie:  

Przewodnik dobrych praktyk w ramach konwencji haskiej z dnia 25 października 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, będący oficjalnym dokumentem dostępnym na stronach internetowych HCCH:

https://assets.hcch.net/docs/b25b2531-9979-40d3-8d51-4b89f1f7a93e.pdf

Dokument ten opisuje zasady i podwyższone standardy mediacji, jakie powinny panować w przypadku podejmowania się mediacji w sprawach, w których doszło do uprowadzenia dziecka i w których będzie miała zastosowanie Konwencja Haska.

Dokument ten podkreśla rolę i znaczenie mediacji oraz tego, co będzie w jej prowadzeniu najistotniejsze, a więc, że przy prowadzeniu mediacji w sprawach dotyczących uprowadzenia dziecka za granicę należy uwzględnić interesy i dobro dziecka, zaś mediator powinien zachęcać rodziców do skoncentrowania się na potrzebach dzieci i przypominać im o tym, że ich głównym obowiązkiem jest dbanie o dobro dzieci, oraz o konieczności informowania dzieci i zasięgania ich opinii.

Mediator prowadzący mediacje w sprawach dotyczących uprowadzenia dziecka za granicę musi zwrócić uwagę stron na konieczność uwzględnienia sytuacji prawnej istniejącej w obu (we wszystkich) systemach prawnych, których dotyczy sprawa. W tym celu, strony muszą mieć dostęp do odpowiednich informacji prawnych.

Jest też oczywiste, że w wysoce konfliktogennych sprawach dotyczących uprowadzenia dziecka za granicę należy zachęcać do korzystania, w miarę możliwości, z ko-mediacji i do takiej formy omawiany przewodnik stanowczo zachęca.

Efektem takiej mediacji ma być porozumienie, które powinno być wykonalne oraz stwarzać gwarancję, że sytuacja uprowadzenia już się nie powtórzy. Aby to osiągnąć, niezbędne może być ustanowienie w porozumieniu mediacyjnym odpowiednich zabezpieczeń. Takie zabezpieczenia mogą obejmować, np. zatrzymanie paszportu lub dokumentów podróży przy jednoczesnym zwróceniu się do zagranicznych konsulatów/ambasad z wnioskiem o niewydawanie nowego paszportu/dokumentów podróży dziecku;  nałożenie na wnioskującego rodzica obowiązku regularnego zgłaszania się na komisariacie policji lub w siedzibie innego organu w okresie kontaktów z dzieckiem; zdeponowanie zabezpieczenia lub gwarancji w formie pieniężnej;  objęcie kontaktów nadzorem specjalisty lub członka rodziny;  wprowadzenie ograniczeń w zakresie miejsc, w których rodzic może odwiedzać dziecko itp.

Postanowienia porozumienia mediacyjnego należy sporządzić w taki sposób, aby mogło ono uzyskać skutek prawny i stały się wykonalne we właściwych jurysdykcjach.  Zdecydowanie zaleca się, aby przed zawarciem porozumienia zapewnić stronom czas na zastanowienie się, tak aby umożliwić im zasięgnięcie specjalistycznej porady prawnej w zakresie wszystkich konsekwencji prawnych oraz w kwestii tego, czy treść ich „wstępnego porozumienia” jest zgodna z właściwym prawem w różnych systemach prawnych, których dotyczy sprawa. Środki niezbędne do nadania porozumieniu skutku prawnego oraz wykonalności we właściwych jurysdykcjach należy podjąć jak najszybciej i przed wdrożeniem porozumienia.